Việc phân chia di sản thừa kế theo pháp luật được quy định cụ thể tại Luật Công chứng. Theo đó, những người thừa kế theo pháp luật có thể thực hiện việc nhận thừa kế Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế hoặc Văn bản khai nhận di sản thừa kế.
Tại Điều 57 của Luật Công chứng năm 2014 quy định Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế là những người thừa kế theo pháp luật có quyền yêu cầu công chứng Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế. Theo đó, người thừa kế có thể tặng cho toàn bộ hoặc một phần di sản mà mình được hưởng cho người thừa kế khác.
Tại Điều 58 của Luật Công chứng năm 2014 quy định Văn bản khai nhận di sản thừa kế là người duy nhất được hưởng di sản theo pháp luật hoặc những người cùng được hưởng di sản theo pháp luật nhưng thỏa thuận không phân chia di sản đó có quyền yêu cầu công chứng Văn bản khai nhận di sản.
Để nhận thừa kế theo pháp luật, người được hưởng phải thực hiện thủ tục công chứng một trong hai loại hình thức như đã nêu, thành phần hồ sơ, quy trình được thực hiện như sau:
- Hồ sơ gồm có:
Phiếu yêu cầu công chứng;
Giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng;
Giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết…
Dự thảo Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế hoặc Văn bản khai nhận di sản thừa kế (nếu có);
Các giấy tờ nhân thân như chứng minh nhân dân, căn cước công dân hoặc hộ chiếu hoặc, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú (nếu có) Giấy xác nhận thông tin nơi cư trú… của người thừa kế;
Các giấy tờ về tài sản như: giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng hoặc bản sao giấy tờ thay thế được pháp luật quy định đối với tài sản mà pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng trong trường hợp hợp đồng giao dịch liên quan đến tài sản đó.
Sau khi nộp đủ giấy tờ, hồ sơ, Công chứng viên sẽ xem xét, kiểm tra. Nếu đầy đủ thì sẽ tiếp nhận, thụ lý và ghi vào sổ công chứng. Ngược lại nếu hồ sơ không đầy đủ thì người thừa kế sẽ được hướng dẫn và yêu cầu bổ sung. Nếu không có cơ sở giải quyết thì giải thích và từ chối tiếp nhận.
- Niêm yết công khai
Sau khi hồ sơ đã được Công chứng viên thụ lý, Công chứng viên sẽ có thông báo đề nghị Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi thường trú cuối cùng của người để lại di sản thực hiện việc niêm yết thời gian là 15 ngày tại trụ sở. Hết thời gian niêm yết không có người nào khiếu nại, tố cáo thì Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn sẽ có Văn bản thông báo cho tổ chức hành nghề công chứng nơi đề nghị thông báo niêm yết được biết.
- Trả kết quả
Sau khi hết thời gian niêm yết, Người yêu cầu công chứng liên hệ với tổ chức hành hành nghề công chứng để đóng phí và nhận kết quả.
